اتریوم چیست؟
دنیایی غیرمتمرکز را تصور کنید. دنیایی که مردم به‌صورت مستقیم و بدون اینکه نیاز باشد به واسطه‌های فاسد اعتماد کنند، با برنامه‌های غیرمتمرکز معامله انجام می‌دهند، قرارداد ثبت می‌کنند و از انواع خدمات مالی و غیرمالی استفاده می‌کنند؛ سیستم‌هایی که کنترل‌شان در دست مردم است، هیچ‌گاه متوقف نمی‌شوند و هیچ‌کس نمی‌تواند در کار آنها تداخل ایجاد کند. اتریوم برای تحقق این آرمان پا به عرصه گذاشته است. در این مقاله، ابتدا به‌بیان ساده اتریوم و جنبه‌های مختلف آن را توضیح می‌دهیم تا بتوانید این شبکه پیچیده را به‌خوبی درک کنید. سپس تاریخچه اتریوم و برنامه‌های آینده آن را مرور می‌کنیم. همچنین نگاهی هم به قیمت اتریوم می‌اندازیم. در انتهای این مطلب هم با بهترین کیف پول‌های این ارز دیجیتال آشنا می‌شوید و یاد می‌گیرید چگونه اتریوم بخرید.
در ساده‌ترین تعریف، اتریوم یک زیرساخت آزاد مبتنی بر فناوری بلاک چین است که می‌توان روی آن برنامه‌های کامپیوتری غیرمتمرکز را اجرا کرد. غیرمتمرکز بودن اتریوم یعنی این سیستم به‌تنهایی متعلق به هیچ‌کس نیست و آن را یک یا چند شخص خاص کنترل نمی‌کنند. همه می‌توانند مالک این شبکه باشند و همه می‌توانند در کنترل آن نقش داشته باشند. به‌لطف ساختار توزیع‌شده و غیرمتمرکز اتریوم، پس از پیاده‌سازی یک برنامه روی شبکه اتریوم، این برنامه دیگر قابل‌توقف و دستکاری نیست، حتی اگر خود خالق آن بخواهد.
وب‌سایت رسمی اتریوم هم این پروژه را این‌گونه تعریف کرده است: «اتریوم یک بستر غیرمتمرکز برای اجرای قراردادهای هوشمند است. هیچ‌گونه احتمال از کارافتادگی، سانسور، تقلب یا دخالت افراد شخص ثالث برای برنامه‌هایی که روی این شبکه اجرا می‌شوند، وجود ندارد.»
در ادامه مقاله با مفهوم قرارداد هوشمند آشنا می‌شوید.
هدف اتریوم چیست؟
وقتی از جوزف لوبین (Joseph Lubin)، یکی از توسعه‌دهندگان اصلی اتریوم، درباره هدف از ایجاد این شبکه سؤال کردند، در جواب گفت:
اتریوم ایجاد شد تا برای انجام امور زندگی‌مان به هیچ بانک، شرکت و نهاد دیگری به‌جز خودمان نیاز نداشته باشیم.
در سال ۲۰۰۸، شخص ناشناسی به‌نام ساتوشی ناکاموتو، بیت کوین را معرفی کرد. می‌توان گفت بیت کوین اولین سیستم پولی غیرمتمرکز، دیجیتال و توزیع‌شده است. شبکه بیت کوین با کمک مفهومی به‌نام «بلاک چین» اطلاعات مربوط به تراکنش‌های پولی را به‌جای سرورهای بانکی و مرکزی، روی کامپیوترهای سراسر جهان توزیع می‌کند و با این روش می‌تواند مستقل از شرکت‌ها، دولت‌ها و واسطه‌ها، ارزش (پول) را به هر نقطه‌ای از جهان انتقال دهد.
اتریوم یک قدم پا را فراتر گذاشته و امکان اجرای غیرمتمرکز کدهای کامپیوتری (قرارداد هوشمند) را هم فراهم کرده است تا بتوانیم علاوه بر پول، بقیه فرایندها را هم غیرمتمرکز کنیم.
مقاله معرفی (ایده) یا همان وایت پیپر (Whitepaper) این پروژه در سال ۲۰۱۳ منتشر شد و در سال ۲۰۱۵ رسماً شبکه اتریوم شروع به کار کرد. ایده‌پرداز اصلی این پروژه، یک جوان روسی – کانادایی به‌نام ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) است که از حامیان بیت کوین بود و با الهام از بیت کوین ایده «غیرمتمرکز کردنِ همه چیز» را ارائه داد.
غیرمتمرکز کردن همه چیز
برای درک بهتر اتریوم، برنامه‌ای مانند تلگرام یا اینستاگرام را در نظر بگیرید. امروزه میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از این برنامه‌های مفید برای ارتباط و پیام‌رسانی استفاده می‌کنند. اما یک مسئله بسیار بنیادین درباره آنها وجود دارد که کمتر کسی به آن توجه می‌کند: این برنامه‌ها متمرکز هستند.
مثلاً اینستاگرام متعلق به شرکت فیس‌بوک است. این شرکت مطابق با سیاست‌های خود ممکن است مطالبی را حذف کند، دسترسی برخی افراد را مسدود کند یا حتی داده‌های خصوصی کاربران را بفروشد. از نظر تئوری با اتریوم، این بستر غیرمتمرکز، می‌توان اینستاگرامی ایجاد کرد که به‌جای فیس‌بوک، مالک حقیقی آن همان کاربرانش باشند و داده‌های خود را فقط خودشان کنترل کنند.
البته نباید فراموش کرد اتریوم هنوز در ابتدای راه قرار دارد و حداقل در مقطع فعلی مشکلات فنی آن اجازه نمی‌دهند سیستم بزرگی مانند اینستاگرام را روی آن بسازیم.
به‌عنوان یک نمونه دیگر، با کمک این شبکه (در صورت وجود برخی شرایط لازم) می‌توان انتخابات آزاد و شفاف برگزار کرد؛ انتخاباتی که در آن امکان تقلب وجود نداشته باشد.
هر خدمت متمرکز دیگری را می‌توان با اتریوم غیرمتمرکز کرد. امور مهمی ازجمله پرداخت‌ها، بیمه، رأی‌گیری، بانکداری، وام‌دهی و بسیاری از خدماتی که اکنون واسطه‌ها انجام می‌دهند، با این شبکه غیرمتمرکز خواهند شد.
اتر؛ ارز دیجیتال اتریوم
ارز دیجیتال شبکه اتریوم، «اتر» (Ether) نام دارد و واحد اختصاری آن ETH است. این دارایی به‌عنوان واحد پولی شبکه و همچنین راهی برای پرداخت هزینه‌ها و کارمزدها در نظر گرفته می‌شود. بنابراین هر چقدر که مقبولیت شبکه اتریوم افزایش پیدا کند، از نظر تئوری ارزش اتر هم افزایش خواهد یافت.
در بین اعضای جامعه ارزهای دیجیتال، به ارز دیجیتال شبکه اتریوم، همان اتریوم هم گفته می‌شود، اما در حقیقت نام آن اتر است. بنابراین اگر جایی «خرید اتریوم»، «تحلیل اتریوم» و … را دیدید، منظور همان اتر است.
شباهت‌ها و تفاوت‌های اتریوم با بیت کوین
از آنجا که بیت کوین اولین شبکه بلاک چینی و اولین ارز دیجیتال غیرمتمرکز است، بهترین راه برای درک کامل اتریوم، بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های آن با بیت کوین است.
شباهت‌های اتریوم و بیت کوین
اتریوم هم بلاک چین مستقل خودش را دارد
مانند بیت کوین، اتریوم هم دارای بلاک چین است. اطلاعات مربوط به تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند روی بلاک چین ثبت می‌شود. بلاک چین نوعی دفتر یادداشت دیجیتال امن و تغییرناپذیر برای ذخیره‌سازی داده و اطلاعات است.
اتریوم هم عمومی و بدون نیاز به مجوز است
مانند بیت کوین، شبکه اتریوم هم عمومی است و همه می‌توانند از آن استفاده کنند. هرکسی می‌تواند از این شبکه برای ایجاد تراکنش یا قراردادهای هوشمند بهره ببرد، بدون اینکه نیاز باشد از جایی اجازه بگیرد. البته اگر کسی بخواهد می‌تواند روی شبکه اتریوم بسترهای خصوصی ایجاد کند، اما خود بلاک چین اتریوم شفاف، آزاد و عمومی است.
اتریوم هم مبتنی بر اثبات کار (استخراج) است
مانند بیت کوین، اتریوم هم مبتنی بر استخراج (ماینینگ) است. افرادی که بخواهند در فرایند ساخت بلاک شرکت کنند، باید قدرت پردازش سخت‌افزارهای کامپیوتری را برای شرکت در عملیات استخراج (ماینینگ) به شبکه اختصاص دهند و شبکه در ازای این قدرت پردازش که در نهایت باعث امنیت و تأییدشدن تراکنش‌ها خواهد شد، به استخراج‌کنندگان پاداش اهدا می‌کند.
همچنین بخوانید: آموزش استخراج اتریوم
البته طبق یک برنامه ازپیش‌تعیین‌شده و در طرحی به‌نام «اتریوم ۲.۰» (ETH ۲.۰)، این شبکه قرار است برای مقیاس‌پذیری بیشتر (تراکنش‌های سریع‌تر و ارزان‌تر)، به‌جای الگوریتم اثبات کار (Proof Of Work) از الگوریتم اثبات سهام (Proof Of Stake) استفاده کند. زمان دقیق پیاده‌سازی این بهروزرسانی مشخص نیست، اما حداقل تا پایان سال ۲۰۲۰ استخراج اتریوم همچنان ادامه خواهد یافت.
در روش اثبات سهام، افراد برای مشارکت در کار اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایجاد بلاک، باید اتر بخرند و در یک کیف پول به شبکه اختصاص دهند. به این ترتیب، می‌توانند در کار تأیید تراکنش‌ها مشارکت کنند و واحدهای جدید ارز دیجیتال (اتر) دریافت کنند. مشارکت‌کنندگان کارمزد تراکنش‌های شبکه را برای خود برمی‌دارند. طبق این رویکرد، برای مشارکت در شبکه دیگر نیاز به خرید سخت‌افزارهای گران‌قیمت نیست.
فاز صفر اتریوم ۲.۰ در سال ۲۰۲۰ پیاده‌سازی می‌شود. در این فاز اثبات سهام اتریوم فعال می‌شود، اما ماینینگ هم همچنان پابرجاست. قرار است در فاز یک، بلاک چین اتریوم به‌شکل کامل به اثبات سهام کوچک کند و ماینینگ پایان یابد، اما همان طور که گفتیم زمان اجرای فاز یک هنوز مشخص نیست. در ادامه مقاله درباره آینده اتریوم توضیحات بیشتری ارائه شده است.
اتریوم هم ارز دیجیتال خودش را دارد
ارز دیجیتال داخلی شبکه اتریوم اتر است که می‌توان آن را با ارزها و دارایی‌های دیگر مبادله کرد. مالکیت اتر دقیقاً مثل مالکیت بیت کوین (BTC) روی بلاک چین رهگیری می‌شود. به اتر «سوخت شبکه اتریوم» هم می‌گویند، چراکه کاربرد اصلی آن کارمزد و انگیزه مشارکت در شبکه است.
تفاوت‌های اتریوم و بیت کوین
تراکنش‌های اتریوم سریع‌تر هستند
در بیت کوین به‌طور میانگین بلاک‌های حاوی تراکنش هر ۱۰ دقیقه یکبار ایجاد می‌شوند، اما در اتریوم این زمان فقط ۱۴ ثانیه است. البته در بحث سرعت تراکنش‌ها سایز بلاک هم اهمیت دارد که در بیت کوین محدود به ۱ مگابایت است. با بررسی زمان بلاک و سایز بلاک می‌توان گفت که در حال حاضر بیت کوین حداکثر ۷ تراکنش در ثانیه انجام می‌دهد، اما اتریوم می‌تواند تا ۱۶ تراکنش را در ثانیه پردازش کند. طبق وعده تیم توسعه اتریوم، این عدد در به‌روزرسانی‌های آینده می‌تواند به صدها تراکنش برسد.
اتریوم می‌تواند خیلی راحت قراردادهای هوشمند اجرا کند
روی بیت کوین هم می‌توان قرارداد هوشمند ایجاد کرد، اما زبان اسکریپت این شبکه بسیار ابتدایی است و کار را برای توسعه‌دهندگان سخت می‌کند. روی اتریوم، خیلی سریع‌تر و راحت‌تر می‌توان کد برنامه‌نویسی پیاده‌سازی کرد. قراردادهای هوشمند اتریوم بهاصطلاح «تورینگ کامل» (Turing complete) هستند؛ یعنی می‌توانند هر محاسبات و عملیاتی را که نیاز باشد، انجام دهند.
تعداد واحدهای اتر نامحدود خواهد بود
یکی از تفاوت‌های اصلی بیت کوین و اتریوم، تعداد واحدها (عرضه) این دو است. بیت کوین محدودیت عرضه دارد، اما اتر نامحدود عرضه خواهد شد.
طبق پروتکل بیت کوین، فقط ۲۱ میلیون واحد از این ارز دیجیتال استخراج می‌شود. در حال حاضر، ماینرهای بیت کوین در هر ۱۰ دقیقه ۶.۲۵ واحد بیت کوین از شبکه بیت کوین پاداش دریافت می‌کنند که به آن «پاداش بلاک» می‌گویند. پاداش بلاک بیت کوین هر چهار سال یکبار طی رویدادی به‌نام «هاوینگ» نصف می‌شود و به همین دلیل، استخراج همه بیت کوین‌ها تا سال ۲۱۴۰ طول خواهد کشید. پس از آن ماینرها فقط با کارمزد تراکنش‌ها کسب درآمد خواهند کرد.
در مورد اتریوم، هیچ محدودیتی وجود ندارد و در زمان نگارش این مطلب بیش از ۱۱۲ میلیون واحد اتر استخراج شده است. البته این به‌معنای تورم افسارگسیخته در اتریوم نیست، اما حامیان این پروژه معتقدند برای داشتن یک نظام پولی بی‌نقص کمی تورم لازم است. پاداش بلاک اتریوم در حال حاضر ۲ واحد اتر است و بنابراین هر ۱۴ ثانیه به‌طور میانگین ۲ اتر استخراج می‌شود و طبق این معیارها می‌توان گفت تورم سالانه اتریوم در حال حاضر حدود ۴ درصد است. در بهروزرسانی اتریوم ۲.۰ قرار است تورم تا حد زیادی کاهش یابد و به حداقل مقدار موردنیاز برای انگیزه مشارکت‌کنندگان در شبکه برسد.
قرارداد هوشمند اتریوم چیست؟
قرارداد هوشمند یک کد (نرم‌افزار) است که روی بلاک چین اجرا می‌شود. این نرم‌افزار در صورت رخ‌دادن شرایطی که از پیش در آن تعیین شده است، یک‌سری دستورات را به‌طور خودکار اجرا می‌کند. پس از ثبت قرارداد روی یک بلاک چین آزاد مانند اتریوم، هیچ‌کس نمی‌تواند مانع از اجرای آن شود و در حقیقت این قرارداد ضمانت اجرایی دارد.
قبل از اینکه بخواهیم توضیح بیشتری درباره قرارداد هوشمند بدهیم، ابتدا توضیح یک قرارداد عادی را مرور می‌کنیم.
یک قرارداد عادی، توافقی بین دو یا چند شخص است که آنها را به چیزی در آینده متعهد می‌کند. مثلاً بهزاد متعهد می‌شود در ازای استفاده از خانه مجید به‌مدت یک سال، هر ماه به او مبلغی پرداخت کند که به آن قرارداد اجاره یا «اجاره‌نامه» می‌گویند. به‌عنوان مثالی دیگر، شرکت امیر تضمین می‌کند که در ازای گرفتن مبلغی، خسارت‌های احتمالی ماشین سعید را در حوادث آینده پرداخت کند که به آن قرارداد بیمه یا «بیمه‌نامه» می‌گویند.
آنچه که باعث تفاوت قرارداد معمولی و قرارداد هوشمند می‌شود این است که در قراردادهای هوشمند کدهای کامپیوتری مشکل نیاز به اعتماد را برطرف می‌کنند. همان طور که گفتیم زمانی‌که یک قرارداد هوشمند بر روی یک بلاک چینِ آزاد مثل اتریوم اجرا شود، دیگر قابل‌توقف نیست و هیچ‌کس نمی‌تواند جلوی اجرای آن را بگیرد. با قراردادهای هوشمند می‌توان برنامه‌ها و پروژه‌هایی را ساخت که بدون هیچ‌گونه واسطه و از کارافتادگی به کار خود ادامه دهند، به‌طوری که حتی خودِ برنامه‌نویس قرارداد هوشمند هم نمی‌تواند کد قرارداد هوشمند ثبت‌شده در بلاک چین را تغییر دهد.
به‌عنوان مثال، می‌توان با استفاده از قرارداد هوشمند فرایند دریافت اجاره‌نامه را غیرمتمرکز و هوشمند کرد. فرض کنیم بهزاد خانه مجید را با ودیعه ۱۰۰ میلیون تومان و اجاره ماهانه ۲ میلیون تومان، برای یک سال اجاره می‌کند. بنابراین با کمک زبان‌های برنامه‌نویسی در کد قرارداد هوشمند شرط گذاشته می‌شود که بهزاد ابتدا ۱۰۰ میلیون تومان و هر ماه ۲ میلیون تومان به‌صورت ارز دیجیتال (مثلاً اتریوم) برای اجاره، به آدرس قرارداد هوشمند پرداخت کند. می‌توانیم قرارداد را طوری تنظیم کنیم که اگر اجاره عقب افتاد، از ودیعه کم کند تا زمانی که ودیعه به پایان برسد. سپس می‌توانیم در کد قرارداد هوشمند این شرط را تعیین کنیم که در صورتی که ودیعه تمام شد و بهزاد همچنان اجاره پرداخت نکرد، برای تخلیه خانه اطلاع داده شود.
این نکته را باید گفت که در مقطع فعلی قراردادهای هوشمند با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و هنوز نمی‌توان آن‌طور که باید، از آنها در بسیاری از حوزه‌ها استفاده کرد. از مهمترین مشکلات فعلی قراردادهای هوشمند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکلات حقوقی و دولتی: در حال حاضر، دولت‌ها قراردادهای هوشمند را به رسمیت نمی‌شناسند و به‌عنوان مثال، ایجاد مالکیت یک خانه با ارز دیجیتال و توکن، هنوز از نظر حقوقی پذیرفته نشده است.
- خطای انسانی: اگرچه قراردادهای هوشمند ضمانت اجرایی دارند اما قرارداد نمی‌تواند تشخیص دهد که یک کد مخرب است یا نه و آن را بدون کم‌وکاست اجرا می‌کند. بنابراین، اگر در کد قرارداد باگ یا مشکل حیاتی وجود داشته باشد، قرارداد مطابق با میل طرفین اجرا نخواهد شد.
- هزینه پیاده‌سازی: قراردادهای هوشمند بدون نقص را باید برنامه‌نویس‌های ماهر بنویسند و هنوز خدمات درستی وجود ندارد که کاربران عادی هم بتوانند با هزینه پایین این قراردادها را ثبت کنند.
اتریوم چگونه کار می‌کند؟
توضیح دقیق کار اتریوم در این مقاله نمی‌گنجد و البته برای کار با اتریوم هم نیاز نیست بدانید که این شبکه دقیقاً چگونه کار می‌کند، همان طور که برای کار با اینترنت نیاز نیست با زیرساخت‌های اینترنت آشنا باشید. با این حال در ادامه، به‌طور خلاصه و بدون جزئیات فنی این نحوه کار این شبکه را مرور می‌کنیم.
بلاک چین و نودها
شبکه اتریوم متشکل از هزاران کامپیوتر در سراسر دنیا است که از یک دفتر دیجیتال (بلاک چین) نگهداری می‌کنند. اطلاعات تراکنش‌ها روی این دفتر دیجیتال نوشته می‌شود و هر کامپیوتر یک رونوشت از آن را در اختیار دارد. این نودها با یکدیگر در ارتباط هستند و هر تراکنشی را که به شبکه اتریوم ارسال شود بررسی می‌کنند تا مطمئن شوند معتبر است. توزیع این نودها باعث می‌شود که این شبکه یک نقطه نفوذ مرکزی نداشته باشد، یعنی با خروج یا خطای یک نود، مشکلی متوجه شبکه نمی‌شود.
استخراج
برای جلوگیری از تقلب، تغییر داده‌های بلاک چین و حمله به سیستم، نیاز به راهکاری غیرمتمرکز است تا یک خرابکار نتواند بدون اجازه اکثریت کاری از پیش ببرد.
ماینینگ با نام علمی اثبات کار (Proof Of Work)، یکی از روش‌های رایج برای اجماع و حفظ امنیت شبکه‌های بلاک چینی است. طبق این الگوریتم، فرایند ایجاد بلاک رقابتی است و هر کس بخواهد در کار ایجاد بلاک‌های حاوی تراکنش سهیم باشد باید با قدرت پردازش سخت‌افزارهای کامپیوتری یک معادله ریاضی پیچیده را حل کند. هر کس زودتر به جواب برسد، برنده این رقابت خواهد بود و پس از ایجاد بلاک پاداش دریافت می‌کند. این پاداش در شبکه اتریوم، ارز دیجیتال اتر است. ماینرها همچنین کارمزد تراکنش‌ها را دریافت می‌کنند. در حال حاضر پاداش استخراج هر بلاک ۲ واحد اتر است که تقریباً هر ۱۴ ثانیه به ماینرها تعلق می‌گیرد.
بنابراین، ماینرها (یا همان نودهای ماینینگ) مقدار زیادی قدرت پردازش به شبکه اختصاص می‌دهند که با قدرت چند ابر کامپیوتر برابری می‌کند. در این صورت اگر کسی بخواهد به شبکه حمله کند و یا تغییری در بلاک چین دهد، مجبور است قدرت پردازشی بیشتر از نیمی از ماینرها را داشته باشد که برای شبکه‌های بزرگی همچون اتریوم به هیچ عنوان توجیه اقتصادی ندارد. به‌عبارت دیگر، علاوه بر اینکه تهیه چنین قدرت پردازشی بسیار مشکل است، اگر کسی این قدرت پردازش را هم داشته باشد، خودش می‌تواند به‌جای حمله به شبکه اتر استخراج کند و به پاداش زیادی برسد.
هرچه تعداد ماینرها افزایش می‌یابد، امنیت شبکه هم بیشتر می‌شود و به این ترتیب، اعتماد به آن افزایش خواهد یافت.
بنابراین، فراموش نکنید برای انجام هر تغییر در شبکه اتریوم، مشارکت‌کنندگان باید موافقت خود را اعلام کنند و بر همین اساس، هرگونه خرابکاری یا تلاش برای تغییر اطلاعات ثبت‌شده ناکام خواهد بود.
در شبکه اتریوم تعیین شده است که هر ۱۴ ثانیه بلاک‌های جدید ساخته شود. حالا ممکن است به‌عنوان مثال یک ماینر قدرتمند وارد شبکه شود و بتواند جواب معادله بلاک‌ها را در ۵ ثانیه بیابد. در این حالت، شبکه معادله ریاضی را سخت‌تر می‌کند که به آن افزایش «سختی استخراج» می‌گوییم. در حالتی که هم که تعداد ماینرها کم شود، شبکه سختی استخراج را کاهش می‌دهد تا جواب معادله به‌طور میانگین در همان ۱۴ ثانیه پیدا شود.
از آنجا که در اتریوم با کدهای کامپیوتری هم سروکار داریم، قراردادهای هوشمند اتریوم ابتدا در یک زبان سطح بالا (زبانی که آدمیزاد می‌تواند درک کند) مانند سالیدیتی نوشته می‌شوند و سپس در شبکه به بایت کد تبدیل می‌شوند. در نهایت این کدها در یک فضای مجازی به‌نام «ماشین مجازی اتریوم» به اجرا در می‌آیند. هر کامپیوتری که به شبکه اتریوم متصل شود، قرارداد هوشمند را در داخل ماشین مجازی خود اجرا می‌کند. با استفاده از ماشین مجازی، هر نوع پردازشی قابل‌اجرا است و خود شبکه اتریوم آسیبی از کدهای مخرب نخواهد دید.
اتر
اتر هم مانند بیت کوین (BTC) یک ارز دیجیتال است که می‌توان با آن به راحتی ارزش را منتقل کرد. با این حال، هدف اتر کمی با بیت کوین متفاوت است. این ارز دیجیتال برای پرداخت هزینه‌ها و به‌عنوان انگیزه‌ای برای مشارکت‌کنندگان در جهت ادامه فعالیت اتریوم ساخته شده است. اگر اتر، این دارایی کلیدی نبود، چه کسی حاضر می‌شد به‌عنوان ماینر یا مشارکت‌کننده در شبکه فعالیت کند؟ به همین خاطر است که به اتر «سوخت شبکه اتریوم» هم می‌گویند. اگر بیت کوین «طلای دیجیتال» باشد، اتر «نفت دیجیتال» است.
استفاده از خدمات شبکه اتریوم و ایجاد برنامه روی آن نیازمند پرداخت کارمزد است و این کارمزد باید به‌صورت اتر پرداخت شود. اترهایی که برای کارمزد پرداخت می‌شود، به ماینرهایی تعلق می‌گیرند که امنیت شبکه را حفظ می‌کنند.
برخلاف بیت کوین که محدود به ۲۱ میلیون واحد است، تولید اتر در حال حاضر هیچ محدودیتی ندارد. در زمان نگارش این مطلب، ۱۱۲ میلیون واحد اتر استخراج شده است. البته اگرچه تعداد واحدهای اتر نامحدود است، تولید واحدهای جدید خیلی سریع انجام نمی‌شود و تورم آن سالی حدود ۴ درصد است. قرار است در بهروزرسانی اتریوم ۲.۰ فقط به‌اندازه نیاز شبکه اتر عرضه شود.
اتر همانند بیت کوین در صرافی‌های ارز دیجیتال خریدوفروش می‌شود و قیمت آن مدام در نوسان است. این ارز دیجیتال روی کیف پول‌ها ذخیره و منتقل می‌شود. در ادامه درباره تاریخچه قیمت اتر، کیف پول‌ها و چگونگی خرید این ارز دیجیتال می‌خوانید.
توکن ERC-20
روی شبکه اتریوم هر کسی می‌تواند برای پروژه‌های مختلف خود ارز دیجیتال مخصوص یا همان توکن بسازد. تا قبل از اتریوم برای ایجاد هر ارز دیجیتال توسعه‌دهندگان مجبور بودند یک بلاک چین مستقل بسازند.. استاندارد ERC-20 لیستی از قوانینی است که برای یک توکن باید در نظر گرفته شود تا بتواند روی اکوسیستم اتریوم ساخته شود.
پروژه‌های مختلفی که روی شبکه اتریوم فعالیت می‌کنند، با استفاده از امکان ERC-20 می‌توانند توکن‌های خود را با نام و نماد دلخواه ایجاد کنند. هر کس امروز می‌تواند با پرداخت چند دلار کارمزد، توکن خاص خودش را بسازد، اما این توکن ارزشی ندارد چون موردمصرف و کاربردی برای آن تعیین نشده است. فقط وقتی این توکن‌ها ارزشمند می‌شوند که کاربرد داشته باشند و کسی حاضر باشد برای دریافت خدماتی، آن توکن را بخرد.
همچنین تیم توسعه پروژه‌های بلاک چینی می‌توانند قبل از راه‌اندازی بلاک چین مستقل خود، برای جذب سرمایه روی بلاک چین اتریوم توکن بسازند و در عرضه اولیه (ICO) پیش‌فروش کنند. سپس زمانی که شبکه اصلی و بلاک چین خود را ساختند، توکن‌های اتریومی را به بلاک چین خود انتقال دهند. به‌عنوان یکی از نمونه‌های بارز می‌توان به پروژه ترون اشاره کرد. این پروژه هم‌اکنون رقیب اتریوم است،ِ اما قبل از راه‌اندازی شبکه اصلی خود، توکن‌های TRX را روی بلاک چین اتریوم عرضه کرد و پس از مستقل‌شدن آنها را به شبکه ترون منتقل کرد.
توکن‌های اتریومی (ERC-20) روی همان آدرس‌های اتریوم قابل‌ذخیره‌سازی و انتقال هستند و برای ذخیره آنها نیاز به تهیه کیف پول جداگانه نیست. از نظر تئوری روی یک آدرس اتریوم می‌توان تمام توکن‌های مبتنی بر اتریوم را ذخیره کرد.
آغاز پروژه اتریوم
ویتالیک بوترین، جوان ۲۶ساله روسی – کانادایی، در سال ۲۰۱۳، کمی پس از آشنایی با بیت کوین و در حالی که تنها ۱۹ سال سن داشت، وایت پیپر اتریوم را منتشر کرد. در این وایت پیپر او ایده «غیرمتمرکز کردن همه چیز» را ارائه کرده بود؛ چیزی که قبل از بیت کوین و بلاک چین، امکان اجرا نداشت.
ویتالیک خیلی زود ایده خود را با توسعه‌دهندگان بزرگی همچون گوین وود و چارلز هاسکینسون در میان گذاشت و کار توسعه اتریوم رسماً در سال ۲۰۱۴ آغاز شد. در همین سال، تیم توسعه این پروژه توانست با پیش‌فروش توکن‌های اتر به سرمایه‌گذاران، سرمایه مورد نیاز برای توسعه را جذب کند. در این بهاصطلاح «عرضه اولیه سکه» (ICO)، سرمایه‌گذاران به‌ازای هر واحد بیت کوین، ۲,۰۰۰ واحد اتر دریافت کردند. در نهایت تیم اتریوم توانست حدود ۳۱,۰۰۰ واحد بیت کوین جذب سرمایه کند که ارزششان در آن زمان حدود ۱۸.۴ میلیون دلار بود.
اختلاف؛ پیدایش اتریوم کلاسیک
در اواسط ۲۰۱۵ اتریوم رسماً عرضه شد و تا اوایل ۲۰۱۶ برنامه‌های توسعه طبق نقشه راه به‌خوبی اجرا می‌شدند. اما ناگهان در ۱۷ ژوییه ۲۰۱۶، هکری موفق شد با استفاده از یک اشکال در کد یکی از برنامه‌های اجراشده روی اتریوم، با نام «DAO»، حدود ۳.۶ میلیون واحد اتر را به سرقت ببرد که در آن ارزششان زمان معادل بیش از ۵۰ میلیون دلار بود و ۱۴٪ کل اترهای درگردش را شامل می‌شد.
به این نکته توجه داشته باشید که خود اتریوم هک نشده بود، بلکه تنها برنامه‌ای روی این شبکه موردحمله قرار گرفته بود. با این حال، به‌دلیل نوپابودن اتریوم و بالابودن مبلغ به‌سرقت‌رفته، تیم اتریوم در نهایت تصمیم گرفت با یک هارد فورک، مبالغ را بازگردانند. هارد فورک به‌معنای بهروزرسانی گسترده (به‌نوعی تغییر قوانین) در بلاک چین است.
همین مسئله باعث اختلافات شدید در جامعه اتریوم شد. به‌عقیده گروه مخالف با هارد فورک، «کد قانون است» و نباید برای برگشت تراکنش‌ها، در بلاک چین تغییری ایجاد کرد. آنها معتقد بودند این کار ذات تمرکززدایی را زیر سؤال می‌برد. به‌همین دلیل در نتیجه هارد فورک، عده زیادی تصمیم گرفتند همچنان روی نسخه قبلی فعالیت کنند و به‌همین دلیل، اتریوم قبلی، اتریوم کلاسیک نام گرفت و هر کدام راه خود را رفتند.
اکنون اتریوم کلاسیک یک پروژه تقریباً رهاشده است و با فاصله زیادی از اتریوم، با کاهش قیمت شدید در رده‌های پایین بازار ارزهای دیجیتال قرار دارد. همچنین به‌دلیل فعالیت نکردن استخراج‌کنندگان به اندازه کافی بر روی این شبکه، تاکنون به آن چند حمله با خسارت‌های چندمیلیون دلاری انجام شده است. با این حال، عده زیادی همچنان معتقدند اتریوم کلاسیک، اتریوم واقعی است و امیدوار هستند دوباره به اوج برسد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اتریوم کلاسیک، مقاله «داستان پیدایش اتریوم کلاسیک» را مطالعه کنید.
پس از هارد فورک جنجالی، اتریوم دوباره به مسیر توسعه بازگشت و در سال ۲۰۱۹ بهروزرسانی متروپلیس را با موفقیت به اتمام رساند. این بهروزرسانی مرحله یکی مانده به آخر نقشه راه اصلی اتریوم است.
آینده اتریوم؛ اتریوم ۲.۰
«سرنیتی» (Serenity)، نام ارتقای نهایی اتریوم است که در سال ۲۰۱۹ نام آن به «اتریوم ۲.۰» (ETH ۲.۰) تغییر کرد. این بهروزرسانی بزرگ خود دارای سه فاز است؛ فاز صفر، فاز یک و فاز دو.
اجرای فاز صفر برای سال ۲۰۲۰ برنامه‌ریزی شده است، اما زمان دقیق اجرای فازهای بعدی مشخص نیست. پیش‌بینی می‌شود اجرای فاز یک و فاز دو حداکثر پنج سال زمان ببرد. با این بهروزرسانی، اتریوم در نهایت الگوریتم اجماع اثبات کار (ماینینگ) را ترک می‌کند و از اثبات سهام استفاده خواهد کرد. همچنین مقیاس‌پذیری این شبکه (سرعت و کارمزد تراکنش‌ها) تا حد زیادی افزایش خواهد یافت.
همان‌طور که بالاتر هم توضیح دادیم، در اثبات سهام، اعتبارسنج‌ها برای تأیید تراکنش‌ها و ساخت بلاک نیاز است که اتر خریداری کنند و به شبکه اختصاص دهند و سپس شبکه نسبت به دارایی هر اعتبارسنج به او پاداش اهدا می‌کند. پیش‌بینی می‌شود سود اثبات سهام در اتریوم سالی بین ۴ الی ۱۰ درصد باشد. به این ترتیب، افرادی که مایل به سرمایه‌گذاری بلندمدت در اتر باشند، می‌توانند از اثبات سهام هم سود ببرند.
البته ترک کامل ماینینگ در فاز یک انجام می‌شود که تاریخ دقیق پیاده‌سازی آن معلوم نیست. بنابراین می‌توان گفت که حداقل تا پایان سال ۲۰۲۰، استخراج اتریوم ادامه پیدا خواهد کرد.
