همه چیز از سال ۲۰۰۸ و انتشار مقاله‌ای که نوعی پول الکترونیک به نام بیت کوین در آن معرفی شده بود آغاز شد. هویت ناشناسی به نام ساتوشی ناکاموتو آغازگر انقلابی بود که سال‌ها بعد به تیتر اول رسانه‌ها تبدیل شد و اقتصاددانان را به بحث‌های نظری گسترده درباره آن وادار کرد.
بیت کوین (bitcoin) نوعی ارز دیجیتال است که می‌توانید با آن خرید کنید، سفارش آنلاین انجام دهید، به هر کسی که دوست دارید در هر نقطه از جهان پول بفرستید یا حتی آن را به عنوان نوعی سرمایه‌گذاری در نظر بگیرید.
احتمالا همراه با افزایش قیمت وسوسه‌انگیز ارزهای دیجیتال، در اخبار و فضای مجازی درباره پادشاه ارزهای دیجیتال چیزهایی شنیده باشید و در میان گشت‌وگذارتان در سایت‌‌های مختلف با مطالبی تحت عنوان اینکه بیتکوین چیست و یا چطور می‌توانید بیتکوین رایگان به دست بیاورید، برخورد داشته‌اید.
اما جدا از بحث بیت کوین‌های رایگان که به هیچ وجه نقطه شروع جالبی برای آشنا شدن با چنین پدیده بزرگی نیست، در این مطلب قرار است این انقلاب پولی و تکنولوژیکی را بشکافیم و آن را از هر نظر مورد بررسی قرار دهیم. با ما همراه باشید تا در ادامه به سوالاتی که از این ارز دیجیتال در ذهن دارید، پاسخ دهیم.
بیت کوین نوعی پول الکترونیک است که به وسیله آن می‌توانید به هر نقطه‌ای از دنیا پول بفرستید یا از آن برای خرید کالا و خدمات استفاده کنید.
دو ویژگی اصلی بیت کوین یعنی غیرمتمرکز بودن و در امان ماندن از چاپ واحدهای پولی بیشتر، دستاورد مهمی در برابر پول‌های امروزی به حساب می‌آیند که مسیر را برای شکل جدیدی از نظام اقتصادی در آینده باز می‌کند. بیت کوین را می‌توانید به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری در نظر بگیرید، به وسیله آن انتقالات ارزی خود را انجام دهید و حتی از فروشگاه‌های آنلاین سفارش دهید. همین کارکردهای مختلف و استفاده‌های متفاوتی که از بیت کوین می‌توانید داشته باشید، شاید مهمترین دلیل و بهترین پاسخ به این سوال باشد که چرا باید با این پدیده بیشتر آشنا شوید.
از این ارز دیجیتال به عنوان نوعی پول یاد کردیم. پس برای شناخت بهتر آن، ابتدا لازم است که با پول و تاریخچه آن نیز کمی آشنا شویم.
تاریخچه پول
هزاران سال قبل پس از آنکه انسان‌های غارنشین شروع به کشاورزی و دامداری کردند، با چالش‌های جدیدی روبرو شدند. نیاز به غذا و خوراک برای انسان‌های اولیه که اساسی‌ترین نیاز آن‌ها به شمار می‌رفت، اغلب با شکار حیوانات و یا استفاده آن‌ها از میوه‌ها و گیاهان رفع میشد. با شروع دامداری و پرورش حیوانات، و از سوی دیگر کشاورزی و کاشت بذر گیاهان خوراکی، محصولاتی که به دست انسان‌ها پرورش و تولید میشد نیز افزایش یافت. با افزایش این محصولات و با توجه به اینکه بسیاری از این مواد غذایی دارای طول عمری بودند که پس از گذشت این زمان فاسد می‌شدند، انسان به مبادله کالا با کالا روی آورد که مقدمه‌ای برای پیدایش پول بود.
مبادله کالا با کالا مشکلاتی داشت که از جمله آن‌ها میشد به سختی حمل کالاهای مورد معاوضه و اختلاف در ارزش آن‌ها اشاره کرد. کشاورزی که می‌خواست از یک دامدار گوسفندی بگیرد، دقیقا نمی‌دانست که در ازای آن باید چند کیسه گندم به او بدهد. همین مشکلات سبب ایجاد ابزار واسطه‌ای به نام پول شد که شکل آن در طول زمان بارها تغییر یافت.
مردم هر منطقه از کره خاکی از پول‌های مخصوص ناحیه خودشان که اغلب به طور مستقیم از طبیعت به دست آمده بود، استفاده می‌کردند. در برهه‌ای از تاریخ، نمک در بسیاری از مناطق به عنوان ابزار واسطه‌ای که ارزش کالاهای مختلف را مشخص می‌کرد، در برخی مناطق از صدف‌های دریایی و حتی در یک دوره زمانی از پنبه هم به عنوان پول استفاده شد. اما هر یک از این پول‌ها پس از اینکه منبع سرشاری از آن‌ها کشف میشد، بی‌ارزش تلقی شده و کنار گذاشته می‌شدند.
چرخه تکامل پول با روی کار آمدن و کنار رفتن انواع پول‌ها ادامه یافت تا اینکه به سکه‌های فلزی طلا و نقره رسید. این فلزات به دلیل دوام، محدود بودن منابعشان و اینکه جعل کردن آن‌ها سخت بود، برای بیش از هزار سال به عنوان پول در امپراتوری‌ها و حکومت‌های مختلفی که روی سکه‌ها عکس پادشاهانشان حک شده بود، استفاده شدند. اما سکه‌های فلزی هم مشکلات خاص خودشان را داشتند، حمل آن‌ها به دلیل وزن سنگینشان، چالش متوجه سکه‌های فلزی بود. برای حل مشکل حمل کردن سکه‌های فلزی مراکزی به وجود آمدند که با دریافت سکه‌های فلزی، رسیدها و اسناد کاغذی را به تجار می‌دادند که نشان می‌داد در ازای آن می‌توانند سکه‌های فلزی را تنها با دادن این رسیدها در مراکز دیگر دریافت کنند.
تکامل این رسیدهای کاغذی به چیزی که هم‌اکنون به عنوان اسکناس می‌شناسیم ختم شد. در ابتدا ارزش هر اسکناس توسط مقدار خاصی از فلزات گرانبها تعیین میشد اما امروزه دیگر اینطور نیست. بهتر است بدانید که اسکناس‌های امروزی که با آن‌ها خرید می‌کنید و یا در حساب بانکی نگه می‌دارید، پشتوانه‌ای ندارند و به همین دلیل به آن‌ها پول‌های بدون پشتوانه یا فیات گفته می‌شود. به عبارتی علت اینکه پول‌های کاغذی امروزی یا اعداد و ارقام دیجیتالی حساب بانکی‌تان ارزشمند هستند، به اعتبار دولتی که آن‌ها را چاپ و عرضه می‌کند برمی‌گردد. اما این ارز دیجیتال در تاریخچه مختصری که از پیدایش و تکامل پول گفتیم چه جایگاهی دارد؟ و اینکه چرا باید آن را ادامه‌دهنده این چرخه دانست؟
چه کسی بیت کوین را کنترل می‌کند؟
بیت کوین بر خلاف پول‌های امروزی که عرضه و توزیع آن‌ها در اختیار دولت‌هاست، در کنترل هیچ فرد، گروه و یا سازمان خاصی نیست. افرادی که وارد شبکه این ارز دیجیتال می‌شوند، باید قوانین مربوط به شبکه را بپذیرند. این قوانین به صورت کدهای برنامه‌نویسی است که در اینترنت توسط همه قابل مشاهده است.
گروه‌های مختلفی در شبکه بیت کوین حضور دارند که از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به استخراج‌کنندگان (همان افرادی که احتمالا عکس آن‌ها را با بیل و کلنگ دیده باشید که در اصل هیچ شباهتی هم به این عکس‌ها ندارند!)، توسعه‌دهندگان (برنامه‌نویسانی که مسئولیت بهبود نرم‌افزار بیت کوین را به صورت داوطلبانه بر عهده گرفته‌اند) و نودهای شبکه (دستگاه‌هایی که به شبکه متصل شده‌اند) اشاره کرد.
هر یک از این گروه‌ها وظیفه خاصی در شبکه بر عهده دارد؛ برای مثال استخراج‌کنندگان یا ماینرها کار تایید انتقال بیت کوین‌ها که به آن تراکنش هم گفته می‌شود، را در شبکه انجام می‌دهند. یا توسعه‌دهندگان به صورت داوطلبانه مسئول ارتقای نرم افزار بیت کوین و قابلیت‌های آن هستند. نودها هم تاریخچه تراکنش‌هایی که در شبکه انجام می‌شوند را در هاردهای خود ذخیره و نگهداری می‌کنند.
بیت کوین در واقع تحت کنترل هیچ یک از این گروه‌ها، دولت‌ها یا افراد خاص دیگر نیست و همکاری گروه‌های مختلف حاضر در شبکه بیت کوین، موجب تداوم حیات و رشد آن می‌شوند. اما چرا باید چنین سیستم پیچیده‌ای وجود داشته باشد؟ بانک‌ها و سیستم‌های مالی سنتی چه مشکلی دارند که ما را به سمت استفاده از بیت کوین سوق می‌دهند؟
بیت کوین چه هدفی دارد؟
به طور خلاصه هدف پیدایش بیت کوین انتقال و یا ذخیره امن پول است. از همین جهت آن را می‌توان یک سیستم پرداخت و بانکداری دیجیتال امن دانست. بیت کوین در واقع کنترل واقعی پول را به دست خود افراد برگردانده و با کلمه عبور ویژه‌ای که کلید خصوصی نام دارد، تنها مالکین این کلیدها قادر به خرج کردن و انتقال بیت کوین‌ها خواهند بود.
از سوی دیگر پول‌های دیجیتال همواره با یک مشکل بزرگ روبرو بوده‌اند که «دوبار خرج کردن» نام دارد. این مشکل در اسکناس‌های کاغذی و پول‌های فیزیکی وجود نداشت، برای مثال شما نمی‌توانستید پولی را که در قبال خرید یک تلویزیون خرج کرده‌اید، دوباره برای خرید یک کالای دیگر استفاده کنید. اما در دنیای دیجیتال که همه چیز را به سادگی یک کلیک کردن می‌توانید کپی کنید، جلوگیری از دوبار خرج کردن اهمیت دارد. اگر پول دیجیتال مانند یک فایل باشد، شما می‌توانید آن را همزمان در دو محل جداگانه خرج کنید و تا فروشندگان از این موضوع اطلاع حاصل کنند، شما خریدهایتان را انجام داده‌اید. به خاطر همین هم تا قبل از حضور ارزهای دیجیتال همیشه یک سازمان مرکزی برای بررسی موجودی‌های اشخاص وجود داشت تا جلوی این اتفاق را بگیرد. اما با پیدایش این ارز دیجیتال وجود یک سازمان مرکزی از میان برداشته شد و بررسی تراکنش‌ها توسط تمام اعضای شبکه انجام می‌شود. پس دیگر هدف مهم بیت کوین، حل مشکل دوبار خرج کردن بدون اعتماد به فردی دیگر است.
چه کسی بیت کوین را ساخته است؟
بیت کوین اواخر سال ۲۰۰۸ متولد شد. احتمالا بحران مالی بزرگ سال ۲۰۰۸ و اتفاقات مربوط به آن دوران را از اخبار به یاد داشته باشید. در همین دوران بود که فرد یا گروه ناشناسی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو، مقاله‌ای را به تعداد زیادی از متخصصین علم رمزنگاری ارسال کرد که در آن از پول الکترونیکی جدیدی صحبت کرده بود. ساتوشی ناکاموتو در این مقاله که از به عنوان وایت پِیپِر هم یاد می‌کنند، بیت کوین و نحوه کار کردن آن را شرح داده بود.
چرا ساتوشی ناکاموتو هویت خود را مخفی نگه داشت؟
ساتوشی ناکاموتو هویت خود را مخفی نگه داشت و برای این کار احتمالا دلایل محکمی هم داشته است. یکی از دلایل احتمالی، در خطر بودن جان ساتوشی ناکاموتو به دلیل ساخت بیت کوین است. همانطور که در ادامه به بیان ویژگی‌های بیت کوین خواهیم پرداخت، این نوآوری اقتصادی توانایی کنار زدن بانک‌های بزرگ و موسسات مالی را دارد و به همین دلیل از همان ابتدا دشمنان زیادی می‌توانسته داشته باشد. در صورت مشخص بودن هویت خالق بیت کوین، امکان دستگیری و روبرو شدن با خطرات مختلف می‌توانست گریبانگیر فرد یا گروه سازنده آن شود.
از سوی دیگر گفته شد که بیت کوین تحت کنترل هیچکس نیست. این ویژگی که از آن به عنوان غیرمتمرکز بودن یاد می‌شود و در ادامه به طور کامل درباره آن صحبت خواهیم کرد، در یکی از ایمیل‌های به جا مانده از ساتوشی ناکاموتو، آمده است که تنها زمانی تحقق می‌یابد که هویتش را مخفی نگه دارد. در صورتی که هویت سازنده بیت کوین ناشناس نبود، در این صورت عقاید و نظرات ساتوشی ناکاموتو می‌توانست طی روند توسعه شبکه تاثیر بسیار زیادی بر روی آن داشته باشد و آن را از حالت غیرمتمرکز بودن خارج کند.
آیا بیتکوین توسط آژانس امنیت ملی آمریکا ساخته شده است؟
یکی از فرضیه‌های بحث‌برانگیز درباره هویت سازنده پادشاه ارزهای دیجیتال، به دولت آمریکا برمی‌گردد. طبق این فرضیه بیت کوین یک پروژه آزمایشی است که توسط NSA به وجود آمده است تا با آماده کردن فضای موجود، ارز دیجیتالی را بعدا روی کار آورد که کاملا توسط دولت آمریکا کنترل می‌شود. حتی یکی از بنیان‌گذاران شرکت امنیتی کسپرسکی نیز این فرضیه را تکرار کرده بود. اما این مسئله تا چه حد می‌تواند صحت داشته باشد؟
پشتوانه آن چیست ؟
حتما این سوال برای شما هم پیش آمده که پشتوانه بیت کوین چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که هیچ چیز؛ بیت کوین پشتوانه‌ای ندارد! با اینکه پشتوانه می‌تواند یک واژه غلط‌انداز باشد اما یک سوال، پول‌هایی که هر روز از آن‌ها استفاده می‌کنید و ارزهایی مانند دلار و یورو به نظرتان چه پشتوانه‌ای دارند؟ پاسخ این سوال هم همان هیچ چیز است.
بیت کوین مانند پول‌های امروزی توسط فلزات گرانبهایی مثل طلا یا کالاهای قابل مبادله، پشتوانه‌سازی نشده است. ارزش بنیادین بیت کوین و ارزهای بی‌پشتوانه از اعتماد مردمی ناشی می‌شود که به ارزشمند بودن آن‌ها اعتقاد دارند. همانطور که شما این موضوع را باور دارید که می‌توانید اسکناس‌هایتان را به مغازه بدهید و اجناس مورد نیازتان را بخرید، مغازه‌دار نیز به همین ترتیب می‌داند که با دادن این اسکناس‌ها می‌تواند کالاهای مورد نیازش را بخرد، این اسکناس‌ها به این ترتیب در جامعه دست به دست می‌شوند.
چه ویژگی‌هایی bitcoin را متمایز می‌کند؟
انتقال بیت کوین و خرج کردن آن هیچگونه نیازی به کسب اجازه از بانک‌ها یا هر نهاد دیگری ندارد. از سوی دیگر شاید شنیده باشید که بیت کوین پول خلافکاران است و برای ناشناس ماندن در فعالیت‌های مجرمانه از آن استفاده می‌شود. اما جدا از خصوصیات اشتباهی که روزنامه‌ها، اخبار و رسانه‌ها به بیت کوین نسبت داده‌اند، این ارز دیجیتال ویژگی‌هایی دارد که سبب تمایز آن نسبت به سایر پول‌های فیزیکی و دیجیتال شده است. ویژگی‌های اساسی و مهم بیت کوین در ادامه شرح داده شده است:
هیچکس در راس قدرت نیست
شاید بهتر است برای درک ویژگی غیرمتمرکز بودن، ابتدا با متمرکز بودن آشنا شوید و تاثیرات وجود یک سیستم متمرکز در نظام پولی و مالی را بهتر بشناسید. متمرکز بودن به این معنی است که هنگام مراجعه شما به بانک، سیستم پرداختی می‌تواند از کار افتاده باشد (به درست یا غلط!) و شما برای انجام امور بانکی‌تان ساعت‌ها معطل شوید. سیستم متمرکز به معنی کنترلی است که دولت‌ها بر روی پول دارند و آثار زیان‌بار چنین کنترلی مانند تورم‌ها و بی‌ارزش شدن پول بر کسی پوشیده نیست. سیستم متمرکز یعنی بانک‌ها می‌توانند حساب شما را بدون اینکه خبردار شوید ببندند. و در نهایت متمرکز بودنِ نظام پولی یعنی اینکه یک کشور قدرت تحریم و خارج کردن کشور دیگری را از چرخه انتقالات مالی داشته باشد.
اما مهمترین مشخصه بیت کوین غیرمتمرکز بودن آن است. همانطور که گفته شد بیت کوین توسط هیچ فرد حقیقی، گروه، سازمان، بانک و یا هیچ دولتی کنترل نمی‌شود. ویژگی غیرمتمرکز بودن بیت کوین به این معنی است که قدرت در شبکه بین افراد توزیع شده است. این قدرت می‌تواند همان قدرت خلق و توزیع پول باشد که از دست بانک‌ها خارج شده و به مردم برگشته است. بر همین اساس اعتمادی که شما به طرف‌های سوم و واسطه‌هایی مانند بانک‌ها در انتقال پول داشتید هم بین تمامی افرادی که بر تراکنش‌ها نظارت می‌کنند توزیع می‌شود و به اصطلاح شما به یک سیستم اعتماد می‌کنید؛ سیستمی که قوانینش به صورت شفاف در کدهای برنامه‌نویسی‌شده‌ای نگاشته شده و به صورت داوطلبانه می‌توانید از آن استفاده کنید.
ویژگی غیرمتمرکز بودن بیت کوین باعث شد تا در ابتدا افرادی که ضعف سیستم‌های مالی را در فاجعه مالی سال ۲۰۰۸ درک کرده بودند، به سمت این فناوری گرایش پیدا کنند. قدرتی که بانک‌ها در کنترل و عرضه پول پیدا کرده بودند و تورمی که به سبب آن ایجاد شد، یکی از دلایل پیدایش بیت کوین بود.
تعداد بیت کوین محدود است
دولت‌ها و بانک‌های مرکزی این قدرت را دارند که به صورت نامحدود پول چاپ کنند و با این کار ارزش پول‌های ملی خود را کم کنند. در شبکه بیت کوین با اینکه همه افراد می‌توانند در خلق واحدهای پولی جدید مشارکت کنند، اما تعداد کل سکه‌هایی که می‌تواند ساخته شود، حداکثر ۲۱ میلیون واحد می‌تواند باشد. محدود بودن تعداد سکه‌های بیت کوین و عدم امکان خلق بیت کوین‌های بیشتری از آنچه در هر بلاک، ماینرها مجاز به استخراج آن هستند از قوانین شبکه بیت کوین است. البته ماینرهای بخشنده می‌توانند پاداش استخراج خود را دریافت نکنند و با این کار تعداد کل سکه‌های بیت کوین از ۲۱ میلیون واحد هم کمتر می‌شود. برای مثال در بلاک شماره ۱۲۴۷۲۴ یکی از استخراج‌کنندگان این کار را انجام داد و پاداش کمتری (یک ساتوشی کمتر) از آن دریافت کرد.
بیت کوین‌های جدید طی فرایندی که استخراج یا ماین کردن نام دارد، تولید شده و در شبکه آزاد می‌شوند. این فرایند را شاید در عکس‌هایی از معدن‌کاران خسته‌ای دیده باشید که با بیل و کلنگ به جان سنگ‌های معدن افتاده‌اند و از دل آن‌ها سکه‌های با نشان B یا همان بیت کوین خارج می‌کنند. اما این فرایند با آنچه در این عکس‌ها نشان داده می‌شود کاملا متفاوت است و در ادامه به تشریح آن خواهیم پرداخت. استخراج بیت کوین‌ها در دوره‌های زمانی مشخصی کاهش می‌یابد و به همین خاطر استخراج واحدهای جدید رفته رفته سخت‌تر می‌شود. یکی از دلایل عمده‌ای که موجب ارزشمند شدن آن در طول زمان و یا به عبارت دیگر بالا رفتن قیمت آن شده، ویژگی محدود بودن آن است.
این ویژگی که موجب کمیابی بیت کوین می‌شود، در برابر خاصیت تورمی پول‌های امروزی قرار دارد که ارزش آن‌ها در طول زمان به تدریج کاهش می‌یابد. البته محدود بودن تعداد بیت کوین‌ها باعث شده تا از آن به عنوان ابزاری که توانایی ذخیره ارزش در طول زمان را دارد نیز یاد شود. علاقه سرمایه‌گذاران به خرید بیت کوین و نسبت دادن القابی مانند طلای دیجیتال به آن، گواه این موضوع هستند.
تراکنش‌ها نیمه‌ناشناس هستند
در سیستم‌های پرداخت الکترونیکی و بانکی، مشتریان معمولا نیاز به ثبت نام یا افتتاح حساب با مشخصات شناسایی خود دارند. اما در بیت کوین قضیه متفاوت است و ساخت حساب یا بهتر است بگوییم آدرس کیف پول جدید، تنها در چند ثانیه می‌تواند انجام شود. در این شبکه از شما اطلاعات هویتی، کد ملی و مشخصاتی از این قبیل درخواست نمی‌شود اما این موضوع نباید شما را به اشتباه بیاندازد که بیت کوین یک سیستم ناشناس است و فعالیت شما پنهانی خواهد بود. با اینکه شما هر دقیقه می‌توانید تعداد بسیار زیادی آدرس بسازید و به آن‌ها بیت کوین بفرستید، اما باید بدانید که این تراکنش‌ها ناشناس نیستند. در واقع بهتر است بگوییم که تراکنش‌های بیت کوین نیمه ناشناس (چیزی مابین ناشناس و شناس) هستند.
تراکنش‌های بیت کوین شفاف هستند و هر تراکنشی که در شبکه انجام شده باشد، توسط همه قابل مشاهده است. یعنی هرکس که بخواهد می‌تواند یک تراکنش را پیگیری کند، اما نه به این معنی که اطلاعات هویتی افراد مشخص شود و تنها می‌توان آدرس‌ها را به همراه دریافتی و ارسالی‌هایشان مشاهده کرد. با این حال صرافی‌های ارز دیجیتال که خرید و فروش بیت کوین عمدتا در آن‌ها انجام می‌شود، برای جلوگیری از فعالیت‌های مجرمانه و مسائلی مانند پولشویی اقدام به احراز هویت از کاربران خود می‌کنند تا در صورت بروز هرگونه جرم با سکه‌های خریداری یا فروخته شده، بتوان آن را از طریق مراجع قانونی پیگیری کرد. برای همین هم، بیت کوین ابزار مناسبی برای فعالیت‌های مجرمانه نیست و تراکنش‌ها قابل پیگیری هستند.
تراکنش‌ها غیر قابل برگشت هستند
فرض کنید قصد دارید مبلغی را به دوستتان ارسال کنید و برای این کار به عابربانک مراجعه می‌کنید. پس از وارد کردن مبلغ و شماره کارت دوستتان، بدون آنکه مشخصات فرد گیرنده را دوباره بخوانید انتقال را نهایی می‌کنید. اما این انتقال به مقصد دیگری انجام شده و شماره کارت دوستتان را اشتباه وارد کرده‌اید. پس از مراجعه به بانک، پیگیری تراکنش اشتباه و در برخی موارد مراجعه به نهادهای قضایی، شما در نهایت می‌توانید پول خود را پس بگیرید.
اما در مورد بیت کوین قضیه فرق می‌کند. پولی که به آدرس اشتباهی فرستاده شده باشد، قابل برگشت نیست و باید با آن خداحافظی کنید. زمانی که یک تراکنش در بیت کوین ثبت و تایید می‌شود، به تمامی اعضای حاضر در شبکه ارسال می‌شود و دیگر تغییر دادن آن امکان‌پذیر نیست. شاید این خاصیت در ابتدا یک ویژگی منفی به نظر برسد اما فراموش نکنیم که یکی از دلایل غیرمتمرکز بودن بیت کوین، کنترل نشدن آن توسط یک گروه خاص است. بانک‌ها در سیستم‌های مالی فعلی همان گروه‌های خاصی هستند که قدرت دستکاری تراکنش‌ها را دارند.
جالب است بدانید که تاکنون بیت کوین‌های بسیاری به دلیل وارد کردن آدرس اشتباهی یا فراموش کردن کلیدهای خصوصی‌شان، از دست رفته‌اند و دسترسی به آن‌ها امکان‌پذیر نیست.
قابل جعل کردن نیست
بیت کوین غیرقابل جعل است. همانطور که اشاره شد تعداد کل واحدها محدود به ۲۱ میلیون واحد است و از طرفی هم کسی نمی‌تواند تراکنش ساختگی در شبکه ایجاد کند و بیت کوینی خارج از قوانین موجود وارد شبکه کند و یا بیت کوین‌های افراد دیگر را با این کار بدزدد.
اساس غیرقابل جعل بودن بیت کوین به خاطر تکنیک‌های رمزنگاری است که در آن استفاده شده است. در صورتی که بیت کوین فایل دیجیتالی بود که تنها با کپی کردن آن می‌توانستید هر تعدادی که می‌خواهید واحد جدید بسازید، این سیستم قابل جعل بود؛ اما استفاده از ترفندهایی مانند کلید خصوصی و کلید عمومی، باعث شده تا چیزی به نام بیت کوین تقلبی وجود نداشته باشد.
حمل و جابجایی آن از طلا و پول‌های فیزیکی آسان‌تر است
یکی از ویژگی‌های برتر بیت کوین نسبت به نسل‌های قدیمی پول مانند طلا، حمل آسان آن بدون توجه به مقدار مبلغ موردنظر است. در گذشته برای حمل مبالغ سنگین، تجار باید کیسه‌های پر از سکه‌های طلا را بر چهارپایان سوار می‌کردند که البته این کار خطرات خاص خودش را نیز داشت و ممکن بود در میانه مسیر، راهزن‌ها دستبرد بزنند. اما با بیت کوین هر میزان و مبلغی را می‌توانید تنها با یادداشت رشته عبارت‌هایی که کلید خصوصی نام دارد، جابجا کنید.
بیتکوین چگونه کار می‌کند؟
تا به اینجای کار درباره اینکه بیت کوین چیست، برای چه هدفی ساخته شده و چه ویژگی‌هایی دارد صحبت کردیم. در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت که بیت کوین چگونه کار می‌کند و قابلیت‌های ویژه‌ای که گفته شد چگونه در این سیستم پیاده‌سازی شده‌اند.
داده‌های مربوط به تراکنش یا همان انتقال بیت کوین، نوعی اطلاعات به حساب می‌آیند که تمامی افراد در شبکه آن‌ها را نگهداری می‌کنند. بهتر است به جای کلمه افراد مشارکت‌کننده در شبکه از واژه نود (node) یا گره که به معنی دستگاه‌های متصل به شبکه است، استفاده کنیم؛ چرا که هر فرد می‌تواند از چندین دستگاه برای اتصال به شبکه استفاده کند و هر یک از آن‌ها موجودیتی جداگانه از دید شبکه داشته باشند.
بلاک چین چیست؟
نگهداری توزیع شده اطلاعات تراکنش‌ها در بیت کوین، به وسیله فناوری بلاک چین ممکن شده است. بلاک چین به زبان ساده، یک دفترچه یادداشت دیجیتال است که اطلاعات آن به صورت غیرقابل تغییر بین همه نودها توزیع شده است. بلاک چین مفهومی گسترده‌تر از بیت کوین است که می‌تواند کاربردهای دیگری هم داشته باشد. اگر بخواهیم خیلی ساده این تفاوت را نشان بدهیم، بلاک چین را می‌توانیم به اینترنت و بیت کوین را به موتور جستجوی معروفی مانند گوگل تشبیه کنیم.
به دلیل وجود بلاک چین، نودها تاریخچه‌های تراکنش را پیش خود نگه می‌دارند. زمانی که یکی از آن‌ها بخواهد مقداری بیت کوین به دیگری بفرستد، با ارسال درخواست خود در قالب تراکنش، نودها دفترچه‌های دیجیتالی‌شان را ورق می‌زنند و موجودی فرستنده را به دست می‌آورند تا از امکان‌پذیر بودن انجام این تراکنش اطمینان حاصل کنند. دفترچه دیجیتالی نودها از برگه‌هایی تشکیل شده که در بلاک چین آن‌ها را با نام بلاک می‌شناسیم و درون آن‌ها اطلاعات و داده‌ها قرار می‌گیرند. در صورتی که تراکنش با قوانین شبکه مغایرتی نداشته باشد، تراکنش معتبر شناخته می‌شود و همانند خط تولیدی یک کارخانه منتظر وارد شدن به مرحله بعدی، یعنی فرایند تایید تراکنش می‌شود.
بیت کوین از کجا میاد؟
پاسخ این سوال که بیت کوین‌ها توسط چه کسی ساخته می‌شوند با اینکه انگیزه ماینرها برای فعالیت در شبکه چیست، یکی است. اولین استخراج‌کننده‌ای که در شبکه زودتر از بقیه موفق شود معمای ریاضی بلاک را پیدا کند، پاداشی معادل واحدهای پولی خود شبکه یعنی همان بیت کوین دریافت می‌کند. این پاداش برای ماینرها از دو منبع اساسی تامین می‌شود:
- کارمزد یا هزینه تراکنش‌ها که توسط کاربران مشخص شده است.
- پاداش بلاک که پس از حل بلاک، به استخراج‌کننده برنده تعلق می‌گیرد.
تراکنش‌های بیت کوین رایگان نیستند و کاربران برای جلب توجه ماینرها برای تایید کردن تراکنش‌هایشان، باید مبلغ مشخصی را به عنوان هزینه و کارمزد آن تعیین کنند. ماینرها نیز به طور منطقی به انتخاب تراکنش‌هایی علاقه نشان می‌دهند که کارمزدشان نسبت به بقیه بالاتر است.
پس یافتن پاسخ بلاک‌ها، منجر به آزاد شدن تعدادی بیت کوین در شبکه می‌شود. زمان حدودی اضافه شدن هر بلاک به شبکه نیز حدود ۱۰ دقیقه است. از طرفی پس از دوره‌های زمانی حدودا ۴ ساله، تعداد بیت کوین‌هایی که به واسطه ماینرها در شبکه آزاد می‌شوند هم کاهش می‌یابد. در حال حاضر بیش از ۱۸/۴ میلیون از ۲۱ میلیون واحد بیت کوین در شبکه استخراج شده است.
چه عواملی قیمت آن را تعیین می‌کنند؟
همانطور که گفته شد، قیمت بیت کوین در حالت کلی توسط نیروهای عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. اما به صورت جزئی‌تر تعدادی از عوامل وجود دارند که می‌توانند بر روی آن تاثیرگذار باشند. برای نمونه قانون‌گذاری‌ها و ممنوع اعلام کردن استخراج یا خرید و فروش بیت کوین در یکی از کشورهای بزرگ از نظر اقتصادی، می‌تواند بر روی قیمت آن تاثیرگذار باشد. وضعیت توسعه، تصمیمات توسعه‌دهندگان، رویدادها و اتفاقات مهم و موردانتظار نیز از جمله عوامل دیگری هستند که می‌توانند بر روی قیمت بیت کوین اثر بگذارند.
البته بازار ارزهای دیجیتال به دلیل عدم بلوغ کافی و قرار داشتن در مراحل ابتدایی خود، هنوز نوسانات زیادی دارد و از طرفی گاهی اوقات با عرضه یا تقاضاهای صورت گرفته توسط نهنگ‌ها تغییرات شدیدی را تجربه می‌کند. نهنگ‌ها سرمایه‌گذاران بزرگی هستند که مقدار بسیار زیادی بیت کوین دارند و فعالیت آن‌ها در بازار موجب تکان خوردن شدید قیمت‌ها می‌شود؛ درست مانند حرکت وال‌ها در اقیانوس که در اطراف خود تلاطم زیادی به وجود می‌آورند.
دلایل افزایش قیمت
تعدادی از عوامل موثر که از آن‌ها یاد کردیم، تاثیر مثبتی بر روی قیمت بیت کوین می‌توانند داشته باشند. برای نمونه ارائه محصولات مالی بیشتر نظیر قراردادهای آتی و ETFها، توجه سرمایه‌گذاران مختلف و بزرگ را می‌تواند به سمت آن جلب کند. قانون‌گذاری‌های مثبت در این حوزه نیز می‌تواند به نفع قیمت بیت کوین تمام شود. از سوی دیگر این ارز دیجیتال زاده‌ی بحران مالی سال ۲۰۰۸ است به همین خاطر هر شرایطی که به بی‌ثباتی اقتصادی در سطح جهانی منجر شود، می‌تواند توجهات را به سمت این ارز دیجیتال به عنوان ابزاری که توانایی ذخیره ارزش دارد جلب کند. بی‌ثباتی‌های اقتصادی می‌توانند نشأت گرفته از جنگ‌های داخلی، تورم‌های فزاینده و مهارنشدنی و مسائل ژئوپلیتیک باشند.
اگر از جنبه کلی به قضیه نگاه کنیم، عواملی که باعث کاهش عرضه و افزایش تقاضا می‌شوند را نیز می‌توان به عنوان دلایل رشد قیمت دانست. میزان تولید بیت کوین یا آزاد شدن آن در شبکه توسط استخراج‌کنندگان، متغیری است که از دست ماینرها و افراد دیگر خارج است و در قوانین شبکه نوشته شده است. نرخ استخراج، در هر ده دقیقه برای یک دوره ۴ ساله، یک میزان ثابت است، با این حال ورود سکه‌های استخراج شده به صرافی‌ها و محل خریدوفروش است که می‌تواند به عنوان عرضه‌ی تاثیرگذار شناخته شود.
برای همین هم وقتی قیمت از مقدار خاصی کمتر می‌شود، هزینه‌ای که استخراج‌کنندگان در قبال به دست آوردن بیت کوین متحمل می‌شوند افزایش می‌یابد و فروش آن توسط استخراج‌کنندگان کاهش می‌یابد. دلایل دیگری که می‌توانند سبب افزایش تقاضا و به تبع آن بالا رفتن قیمت شوند، کاربردی شدن بیت کوین و پذیرش هر چه بیشتر آن توسط کسب‌وکارها و مردم است. برای نمونه در صورتی که کسب‌وکارهای مطرحی مثل آمازون یا اپل آن را به عنوان روش پرداخت بپذیرند، این مسئله می‌تواند موجب رشد قیمت این ارز دیجیتال شود.
دلایل کاهش قیمت
در مقابل عواملی که می‌توانند باعث افزایش قیمت شوند، دلایل و اتفاقات دیگری هم هستند که کاهش قیمت بیت کوین را رقم می‌زنند. اعلام ممنوعیت‌های استخراج و خریدوفروش به همراه خبر رد شدن محصولات مالی مثل ETFها، از مهمترین عواملی هستند که قیمت این پول دیجیتال در دوره‌های زمانی کوتاه‌مدت می‌تواند تحت تاثیر آن‌ها قرار بگیرد. از طرفی به دلیل اینکه سرمایه‌گذاران نهادی و بزرگ بخش زیادی از این ارز دیجیتال را در اختیار دارند، قیمت بیت کوین نیز با بازارهای سهام همبستگی پیدا کرده است. برای همین نیز زمانی که وضعیت بازارهای سهام نامشخص و نزولی باشد، قیمت بیت کوین نیز احتمالا در سرازیری قرار می‌گیرد.
